Mga kasabihan sa buhay

MGA KASABIHAN SA BUHAY

bawat suliranin / ay may kalutasan

at bawat pagsubok / ay may kasagutan

basta matuto lang / tayong makilaban

sa sinumang puno / ng katiwalian

ating kaakibat / ang pakikibaka

nang mabago iyang / bulok na sistema

sa ating pagbaka'y / dapat wakasan na

iyang pang-aapi'y / pagsasamantala

may karapatan din / kahit maralita

dukha man, di dapat / na kinakawawa

kung maluklok natin / iyang manggagawa

may pagbabago na't / uunlad ang bansa

mandarayang trapo'y / indak lang ng indak

bundat na burgesya'y / panay ang halakhak

habang karaniwang / tao'y hinahamak

ng trapo't kuhilang / dapat lang ibagsak

- gregoriovbituinjr.

01.31.2025

Timawa

TIMAWA

Dalawampu't apat Pahalang: Patay-gutom

aba'y TIMAWA yaong lumabas na tugon

ngunit ang timawa sa ating kasaysayan

ay yaong lumaya na sa kaalipinan

panggitnang uri sa uripon at tumao

mandirigma sa lipunang piyudalismo

iyan ang timawa sa historya ng bansa

ngunit ngayon, timawa ang mga kawawa

bakit nangyaring salita'y nagbagong anyo

kaningningan ng salita'y biglang naglaho

ang mga timawa'y malayang tao dati

ngayon, salitang ito'y nawalan ng silbi

timawa'y nagugutom na't namamalimos

ang malayang mandirigma'y naghihikahos

uring kabalyero'y nawalan na ng dangal

malaya nga subalit parang nasa kural

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, Enero 29, 2025, p.8

* uripon - alipin; tumao - maharlika

Wakasan ang dinastiya

WAKASAN ANG DINASTIYA

karaniwang kasabihang alam sa pamilya:

"The family that prays together, stays together!"

ngayon, may kasabihan hinggil sa dinastiya:

ang "The family that runs together, robs together!"

paalala mula sa Barangay Mambubulgar

hinggil sa pamilyang tumatakbo sa halalan

wakasan na ang dinastiyang nakakaasar

kung sila na naman ang mananalo sa bayan

iisang pamilya, tumatakbong sabay-sabay

ang ama ay gobernador, ang ina ay mayor

anak pa'y kongresista, di ka ba nauumay

may tatlo pang nais sabay-sabay magsenador

pare-parehong apelyido, iisang mukha

serbisyong publiko na'y pampamilyang negosyo

pinalakas ang ayuda para sa dalita

upang mahamig lang ang boto ng mga ito

dapat wakasan ang dinastiya't elitista

sapagkat di lang kanila ang kinabukasan

manggagawa naman, at di na trapong pamilya

itayo na natin ang makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.

01.29.2025

* mula sa pahayagang Bulgar, 01.28.2025, p.5

Masdan mo ang kapaligiran

MASDAN MO ANG KAPALIGIRAN

pamagat ng awit ng ASIN:

"Masdan mo ang kapaligiran"

lupa, dagat at papawirin

ay pansinin, di lang pagmasdan

saanman ay bawal magkalat

isang mahalagang programa

Reduce, Reuse, Recycle dapat

saanman tayo nakatira

atin ding papaghiwalayin

ang nabubulok, di mabulok

at huwag paghalu-haluin

ihiwalay ang binubukbok

para sa kapakanan natin

at ng kapwa, maging malusog

paligid ay ating linisin

basura'y di rin sinusunog

awit ng ASIN ay kaysarap

pakinggan, sa kaibuturan

ay nanunuot itong ganap

tagos sa puso, diwa't laman

- gregoriovbituinjr.

01.27.2025

Akap

AKAP

aakapin mo pa ba ang isang sistema

kung sagad-sagarin nang mapagsamantala

o iyon ay agad-agad mong isusuka

tulad ng ayuda para sa pulitika

aakapin mo pa ba ang sistemang trapo

at magkautang na loob sa mga ito

nais nilang bilhin ang iyong pagkatao

upang iboto mo sila't sila'y manalo

lalo't kilong bigas ay kinakailangan

nang pamilya'y di magutom o mahirapan

trapo'y sinasamantala ang karukhaan

ng maralita na turing nila'y bayaran

kung mga trapo ay ganito ang pagtingin

sa mga maralita, kaybaba ng turing

ah, maralita'y dapat maghimagsik na rin

nang lipunang makatao'y itatag man din

- gregoriovbituinjr.

01.27.2025

* litrato mula sa fb page ng BMP

Tapwe

TAPWE

tapwe ang sinukli sa akin sa botika

subalit ang perang sinukli'y kakaiba

dati may tao sa pera, ngayon wala na

bayani'y napalitan ng hayop talaga

tapwe o singkwenta na salitang pabalbal

na sinasabi rin namang ito'y kolokyal

tapwe ang tawag noon ng banal at bungal

polymer notes na ngayon ang pinaiiral

subalit bakit nga tinanggal ang litrato

ng mga bayani at nawala ang tao

kasaysayan ba'y balewala nang totoo?

tulad sa eskwelahan nang tinanggal ito?

komersyalismo na ang nais pairalin?

kaya historya'y unti-unting papatayin?

kita na sa tapwe kung pakakaisipin

di na tao kundi hayop na'y kilalanin?

- gregoriovbituinjr.

01.26.2025

Pagsulat ng nadalumat

PAGSULAT NG NADALUMAT

laging abala ang aking diwa

nakaraan ay sinasariwa

kasalukuyan ay pulutgata

hinaharap ay bagong simula

paano babasahin ang isip

at isalansan ang nalilirip

may prinsipyong laging halukipkip

may dakilang walang kahulilip

ang ideya'y lalambi-lambitin

kung di sa bangin ay nasa hangin

minsan, nais ko itong liparin

at mga bituin pa'y sungkitin

abalang muli sa pagsusulat

ng naninilay, ng nadalumat

minsan, mga libro'y binubuklat

baka asam na diwa'y malambat

- gregoriovbituinjr.

01.24.2025

Pagninilay at pagsusulat

PAGNINILAY AT PAGSUSULAT

ngayon pa lang nagsisimula ang gabi sa akin

matapos ang maghapong pagninilay sa usapin

ano nga bang nasa dako roon ng takipsilim

upang mga paksa'y maisulat ko nang may talim

kayraming mga kwento't nakakalap na balita

na dapat mabatid ng masa, lalo't mga dukha

yaong inaasam na paninindigang dakila

ay dapat ipaglaban ng uring api't kawawa

anumang oras habang di pa ako inaantok

ay patuloy na kakatha kagatin man ng lamok

kayraming pangyayaring di mo talaga malunok

magbakasakali lang dukha'y ilagay sa tuktok

sana nobela'y makatha kahit may agam-agam

baka sa unang nobela pangalan ko'y kuminang

pag kumita ang nobela'y may pambayad ng utang

na ilang taon ding pagsisikapang mabayaran

- gregoriovbituinjr.

01.23.2025

Sali, salit, salita

 

SALI, SALIT, SALITA

sumasali ako sa pagtula

dahil iyan ang bisyo ko't gawa

salitan man ang mga salita

patuloy na kakatha't kakatha

madalas sa kisame tititig

nagbabakasakaling pumintig

ang mga salitang nakakabig

upang akin yaong isatinig

anumang paksa'y pagninilayan

isyu ng bata't kababaihan

hustisya't pantaong karapatan

manggagawa't ipinaglalaban

itayo'y lipunang makatao

bawat pakikibaka'y prinsipyo

sa bawat salita'y may diskurso

bawat usad ng pluma'y may kwento

- gregoriovbituinjr.

01.22.2025

Sana'y wala nang EJK

SANA'Y WALA NANG EJK

sana, pag-salvage ay mawala na

at walang sinasalbahe sana

sana due process ay umiral pa

sana walang short cut sa hustisya

extrajudicial killings, itigil

paraang ganito'y mapaniil

pagkat due process ay sinusupil

sana ito'y tuluyang mapigil

sinuman ang maysala, kasuhan

at ikulong ang napatunayan

huwag idaan sa pamamaslang

pagkat lahat ay may karapatan

pairalin ang wastong proseso

at hanapin kung anong totoo

ang kriminal ay ikalaboso

ang inosente'y palayain mo

pairalin due process sa bansa

ngunit kung papatayin kang sadya

ng mga pusakal o sugapa

sarili'y ipagtanggol mong kusa

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

Bente pesos na ang tatlong pirasong tuyo

BENTE PESOS NA ANG TATLONG PIRASONG TUYO

bibilhin ko sana'y tsamporado

na bente singko pesos ang presyo

ubos na, nagtuyo na lang ako

bente pesos ang tatlong piraso

luto na iyon sa pinagbilhan

na aking inulam sa agahan

na sinawsaw ko sa suka't bawang

sagot din sa tiyang kumakalam

ngunit kaymahal na ng halaga

ang tatlong tuyo'y bente pesos na

kamatis nga, sampu bawat isa

presyo'y tumataas nang talaga

kung sa gutom, mata'y lumalabo

ngayon, gutom ko'y agad naglaho

sa pagkain nama'y di maluho

mabusog lang, ayos kahit tuyo

- gregoriovbituinjr.

01.21.2025

Isa na namang kasabihan

ISA NA NAMANG KASABIHAN

animo'y makatang nagsalita

yaong kolumnista sa balita:

"Sa matuwid na pangangasiwa,

mabubura ang 'tamang hinala'!"

makabuluhan ang kasabihan

sa mga isyu niyang tinuran

paano ba pagtitiwalaan

ng madla iyang pamahalaan

tatlong ayuda'y tinurang kagyat

ang TUPAD, A.I.C.S. at AKAP

baka magamit ng trapong bundat

sa pulitika't kunwang paglingap

upang manalo lang sa eleksyon

lalong magkaroon ang mayroon

paano pipigilan ang gayon?

talagang ito'y malaking hamon

gahamang trapo'y dapat iwaksi

dangal ng dukha'y h'wag ipagbili

subalit kung sa gutom sakbibi

dalita ba'y ating masisisi?

paano tutulungan ang dukha

kung walang ayudang mapapala

lipunang ito'y palitang sadya

ito ang aking nasasadiwa

- gregoriovbituinjr.

01.17.2025

* mula sa kolum sa pahayagang Pang-Masa, Enero 17, 2025, p.3

* TUPAD - Tulong Pangkabuhayan sa Disadvantage

* AICS - Assistance to Individuals in Crisis

* AKAP - Ayuda para sa Kinakapos Ang Kita Program

Prayoridad

PRAYORIDAD

kayrami kong prayoridad na iniisip

na kinakayang dalhin ang anumang bitbit

pangalagaan ang misis na nagkasakit

pagbabasa ng dyaryo't librong nahahagip

pagsusulat sa Taliba ng Maralita

publikasyon ng KPML, nalathala

roon ang mga isyu at laban ng dukha

pati isyu't tindig ng uring manggagawa

talagang wala nang panahon sa inuman

mayroon sa rali, inuuna'y tahanan

gawaing bahay, luto, laba, kalinisan

pagkatha ng nobela'y pinaghahandaan

katha ng katha ng sanaysay, tula't kwento

pahinga'y sudoku't pagbabasa ng libro

sa ganyan umiinog ang munti kong mundo

sa pamilya, sa Taliba't kakathain ko

- gregoriovbituinjr.

01.17.2025

* KPML - Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod

Pagpili ng wastong salita

PAGPILI NG WASTONG SALITA

pagpili ng wastong salita
ay dapat gawin nating kusa
hindi iyang pagtutungayaw
na pag tumarak ay balaraw

wastong salita ang piliin
kapwa mo'y huwag lalaitin
porke mayaman ka't may datung
ay magaling ka na't marunong

huwag kang mapagsamantala
na ang kapwa mo'y minumura
magsalita ng mahinahon
mga problema'y may solusyon

ang maling salita'y masakit
lalo't ikaw ang nilalait
ang wastong salita'y respeto
at salamin ng pagkatao

- gregoriovbituinjr.
01.16.2025

* litrato mula sa Daang Onyx, malapit sa Dagonoy Market sa Maynila

Pagbabasa ng kwentong OFW

PAGBABASA NG KWENTONG OFW

sabik din akong magbasa ng mga kwento

hinggil sa tunay na buhay, dukha, obrero

lalo na't aklat hinggil sa OFW

na minsan na ring sa Japan naranasan ko

nag-anim na buwan ako sa Hanamaki

na isang lungsod sa probinsya ng Iwate

alaala yaong sa buhay ko'y sakbibi

bago pa sa lansangan ay makapagrali

bagamat nakarating din ng ibang bayan

sa Thailand, Burma, at bumalik muling Thailand

bagamat sa Guangzhou, Tsina ay nilapagan

sa Pransya'y higit sambuwang Climate Walk naman

nais kong OFW'y kapanayamin

obrero sa piketlayn ay makausap din

upang maging bahagi ng aking sulatin

at maging paksa sa nobelang susulatin

- gregoriovbituinjr.

01.15.2025

Gamot mula sa balat ng bangus

GAMOT MULA SA BALAT NG BANGUS

talagang kahanga-hanga ang nadiskubre
ng mga aghamanon mula Ateneo
natuklasan nilang lunas pala sa lapnos
ang balat ng bangus, oo, balat ng bangus

kaysa nga naman basta itapon na lamang
ang balat ng bangus, bakit hindi tuklasin
ang gamit nito bilang panlunas sa paso
o lapnos sa balat, isang alternatibo

katulad din pala ng balat ng tilapya
na ginamit namang ointment na pinapahid
sa sugat sa balat upang ito'y gumaling
at selula ng balat ay muling mabuhay

talagang ako'y nagpupugay sa kanila
upang matulungan ang mga walang-wala
at sa mga aghamanon ng Ateneo
taospuso pong pasasalamat sa inyo

- gregoriovbituinjr.
01.14.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante, enero 11, 2025, p.6

Nilay sa munting silid

NILAY SA MUNTING SILID

nagninilay sa munting silid

dito'y di ako nauumid

bagamat minsan nasasamid

minsan may luhang nangingilid

kayraming napagninilayan

pawang isyu't paksang anuman

o kaya'y mga karanasan

pati hirap ng kalooban

sa mga sulatin ko'y paksa:

may hustisya pa ba sa bansa

para sa manggagawa't dukha

sa kababaihan at bata

bakit ba ang sistema'y bulok

at gahaman ang nasa tuktok

ito'y isang malaking dagok

ang ganito'y di ko malunok

kaya dapat pa ring kumilos

nang ganyang sistema'y matapos

wakasan ang pambubusabos

at sitwasyong kalunos-lunos

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025

Dugtungang haiku, hay naku

DUGTUNGANG HAIKU, HAY NAKU

ang magsasaka

at uring manggagawa,

nakikibaka

kanilang asam

ang bulok na sistema'y

dapat maparam

makatang ito

ay katha ng katha ng

haiku, hay naku

pagkat tungkulin

niyang buhay ng masa'y

paksang tulain

kamuhi-muhi

iyang kapitalismong

dapat mapawi

ah, ibagsak na

ang kuhilang burgesya't

kapitalista

walang susuko

lipunang makatao'y

ating itayo

- gregoriovbituinjr.

01.14.2025

* ang haiku ay tulang Hapones na may pantigang 5-7-5

Kasaysayan

KASAYSAYAN

bilin ni Oriang sa kabataan:

matakot kayo sa kasaysayan

walang lihim na di nabubunyag

isang patnubay ang kanyang bilin

tungkulin sa bayan ay ayusin

at gawain nati'y paghusayin

sa kasaysayan tayo'y matuto

para sa kapakanan ng tao

huwag ulitin ang mali nito

si Gat Andres na ating bayani

tulad nina Rizal at Mabini

nagawa sa bayan ay kayrami

O, kasaysayan, isinulat ka

para sa bayan, para sa masa

di para sa mapagsamantala

- gregoriovbituinjr.

01.11.2025

Ilang aklat ng katatakutan

ILANG AKLAT NG KATATAKUTAN

marahil, di libro ng krimen kundi multo

ang paglalarawan sa nariritong libro

akdang katatakutan ni Edgar Allan Poe

ang On Writing ni Stephen King, ang maestro

nais kong matutunan ang estilo nila

kung bakit mga akda nila'y nakilala

binigyan ko ng panahong sila'y mabasa

bilang paghahanda rin sa pagnonobela

magandang pagsasanay ang dyaryong Talibà

maikling kwento ko'y doon nalalathalà

nasa isipan ko ang isang halimbawà

ang paghahanda ng nobelang manggagawà

manggagawang tinakot ng gahama't buktot

subalit sila'y nagkaisa't di natakot

nakibaka sila't tinuwid ang baluktot

hanggang kapitalistang kuhila'y lumambot

kayraming paksa't isyung dapat kong aralin

inspirasyon ko nga'y milyones na bayarin

na sadyang nakakatakot kung iisipin

kaya pagkatha ng nobela na'y gagawin

- gregoriovbituinjr.

01.10.2025

Magsulat upang may ipambayad sa utang

MAGSULAT UPANG MAY IPAMBAYAD SA UTANG

anong laki ang bayarin sa pagamutan

kaya kinakailangan naming mangutang

upang mabayaran ang doktor at ospital

di iyon bigay ng mga kamag-anakan

hanggang ngayon, dapat mag-isip ng paraan

ang pagsusulat ang tangi kong kakayahan

ako'y makatang pultaym na tibak din naman

na dyaryong Taliba'y pinagkaabalahan

makakalikha kaya ako ng nobela?

na maisasalibro't milyones ang kita?

na magiging matagumpay na pelikula?

ngunit tagumpay na iyon ay kailan pa?

susundan ko ba ang yapak ni Stephen King?

at ang seryeng Harry Potter ni J.K. Rowling?

at kay J.R.R. Tolkien na Lord of the Ring?

dapat ko nang magsimula't huwag humimbing!

kaya magsulat na't ayusin ang direksyon

kung paano gagana ang imahinasyon

matagal man ay darating din ang panahon

na ako'y magtatagumpay sa nilalayon

- gregoriovbituinjr.

01.10.2025

'Buwayang' Kandidato

'BUWAYANG' KANDIDATO

sa komiks ni Kimpoy sa dyaryong Bulgar

natanong ang isang botante roon

na bakit daw 'buwayang' kandidato

ang sinusuportahan gayong sila

ang sanhi bakit mahirap ang bayan

sagot agad sa kanya ng botante:

'sa pagkatao nila'y walang paki

pagkat ang mahalaga lang sa akin

ay donasyon nila't mga ayuda

nang sariling pamilya'y di gutumin'

ganyan di ba ang pananaw ni Kimpoy?

na kumatha ng komiks na naroon?

na marahil sa isip din ng madla

kaya walang bago sa pulitika

pagkat sa trapo sila umaasa

kung sumasalamin iyon sa masa

aba'y Bayan Ko, saan ka papunta?

- gregoriovbituinjr.

01.09.2025

* larawan mula sa pahayagang Bulgar, 9 Enero 2025, p.5

Paglalakbay

PAGLALAKBAY

sa pagbabasa nalalakbay ko

ang iba't ibang panig ng mundo

pati na kasaysayan ng tao

ng digma, bansa, pananaw, siglo

kaya hilig ko ang pagbabasa

ng kwento, tula, dula, nobela

ng kasaysayan, ng pulitika

maging ng pagbabago ng klima

talambuhay ng mga bayani

kwento ng pag-ibig ng magkasi

panawagang hustisya ng api

pati na nakatagong mensahe

magbasa't matututo kang sadya

sa hirap ng masa't maralita

sa misyon ng uring manggagawa

sa gawa ng bayani't dakila

- gregoriovbituinjr.

01.07.2025

Pagpapatuloy

PAGPAPATULOY

magbasa ng aklat

na aking nabili

ng nakaraan lang

ang nakahiligan

pagbabasa'y bisyo

ng makatang taring

dito ko natanto

dapat nang gumising

matutong lumaban

tulad ng bayani

nitong kasaysayan

ng bayang naapi

kaya nakibaka

ang makatang tibak

doon sa kalsada

kaharap ma'y parak

ngayong Bagong Taon

tuloy sa mithiin

gagampan sa layon

sistema'y baguhin

- gregoriovbituinjr.

01.02.2025

Bagong Taon, Lumang Sistema

BAGONG TAON, LUMANG SISTEMA

dumatal ang Bagong Taon, wala pa ring nagbago

maliban sa petsa, hirap pa rin ang mga tao

tingnan mo't bilihin ay kaytaas pa rin ng presyo

iyang kamatis nga, bawat piraso'y sampung piso

Bagong Taon, kapitalismo pa rin ang sistema

nariyan pa rin ang pulitikal na dinastiya

ang pondo ng serbisyo publiko'y binawasan pa

habang nilakihan ang badyet para sa ayuda

di pa rin itinataas ang sahod ng obrero

habang kita ng negosyante'y kaylaking totoo

mandarambong pa rin ang mga nangungunang trapo

wala pang kampanyahan, nangangampanya nang todo

Bagong Taon, may nagbago ba sa buhay ng dukha?

pagsasamantalahan pa rin ba ang manggagawa?

Bagong Taon, anong nagbago? wala, wala, WALA!

aba'y Bagong Taon, Lumang Sistema pa ring sadya!

subalit panata ko, tuloy pa ring mangangarap

na itatayo ang lipunang walang naghihirap

ginhawa ng bawat mamamayan ay malalasap

isang lipunang pagkakapantay ang lalaganap

- gregoriovbituinjr.

01.01.2025