Miyerkules, Disyembre 28, 2022

Tsapa

TSAPA

pribadong pagmamay-ari ng mga kasangkapan
sa produksyon ang talagang ugat ng kahirapan
iyan lang ang tsapa ng may-ari ng pagawaan
upang obrero'y maapi't mapagsamantalahan

dapat itong mapagtanto ng manggagawa't dukha
upang pagsasamantala'y tuluyan nang mawala
upang sila'y magsikilos sa layuning dakila:
ang itayo ang lipunan ng uring manggagawa

- gregoriovbituinjr.
12.28.2022

* litrato mula sa google

Miyerkules, Disyembre 21, 2022

Tibak

TIBAK

mula noong estudyante'y naging tibak na
nang magkauban ay tibak pa ring talaga
buhay na payak, puspusang pakikibaka
iyan ang prinsipyong sa puso't diwa'y dala

di mo ba nauunawaan ang tulad ko
bata pa'y misyon ko nang maglingkod sa tao,
sa uri't sa bayan, kahit na may delubyo
itatag ang nasang lipunang makatao

labanan ang katiwalia't kasakiman
di lang ng dayuhan kundi ng kababayan
inadhika'y maglingkod sa uri at bayan
at bulok na sistema'y tuluyang palitan

ganyan ang buhay ko'y nais maisalaysay
sa dukha't uring obrero'y lingkod na tunay
nais kong magkaroon ng lipunang pantay
tutuparin ang pakay hanggang sa mamatay

- gregoriovbituinjr.
12.21.2022

Saysay

SAYSAY

di ko hanap noon kung ano ang saysay ng buhay
di ako pilosopikal na tao, siyang tunay
nang maging aktibista'y nakita ko na ang saysay
di na ako naghanap pa't narito na ang pakay

payak na pamumuhay, puspusang pakikibaka
diyan umiinog ang prinsipyo ko't kaluluwa
alay na ang buhay upang mabago ang sistema
at paglaban sa mga tuso't mapagsamantala

di ko pinili ang magpayaman nang magpayaman
kundi guminhawa pati ang buong sambayanan
ang yaman o kayabangan ay aanhin ko naman
kung dangal ng kapwa'y aapakan at yuyurakan

unawa mo ba ang katulad ko't iyo bang watas
sa mga gatla sa noo ko'y iyong mababakas
kaya hayaan lamang sa aking piniling landas
upang aking matupad ang adhika hanggang wakas

- gregoriovbituinjr.
12.21.2022

Lunes, Disyembre 12, 2022

Habambuhay na mithi

HABAMBUHAY NA MITHI

di magmamaliw ang habambuhay na mithi
upang mapawi ang pribadong pag-aari
na pang-aapi't pagsasamantala'y sanhi
kahit karapatang pantao'y napalungi

dapat bawiin ang dignidad ng paggawa
sa kapitalismo'y huwag nang magparaya
dapat walang pribadong pag-aari, wala
nang walang ganid sa salapi, dusa't luha

dapat walang pag-aari, walang gahaman
at nang-aapi dahil sa kanilang yaman
dapat igalang ang pantaong karapatan
ng lahat, kahit dukha, di ng iilan lang

dapat ay walang nagmamay-ari ng lupa,
o gamit sa produksyon sa anumang bansa
dapat lang pamahalaan ito ng tama
upang walang nagsasamantalang kuhila

ah, darating din ang panahong mapapawi
iyang lahat ng pribadong pagmamay-ari
kung obrero'y magkakaisa bilang uri
upang itayo ang lipunang minimithi

- gregoriovbituinjr.
12.12.2022

Sabado, Disyembre 10, 2022

Prinsipyo

PRINSIPYO

tangan ko sa puso'y adhika
niring hukbong mapagpalaya
silang kamay na pinagpala
silang nagpaunlad ng bansa
sila ang uring manggagawa

matagal na silang siphayo
magkaisa na silang lalo
nang kapitalismo'y masugpo
sistemang bulok ay igupo
nang lipunan nila'y itayo

makamanggagawang lipunan
may paggalang sa karapatan
sistemang wala nang gahaman
at kamtin ng api ang asam
nilang hustisyang panlipunan

tangan sa puso ang prinsipyo
na makadalita't obrero
na pinapangakong totoo
mula dibdib, tiyan, at ulo
ito'y tangan ko hanggang dulo

- gregoriovbituinjr.
12.10.2022

Lunes, Nobyembre 28, 2022

Imbestigahan ang sabwatan

IMBESTIGAHAN ANG SABWATAN

doon sa tanggapan ng Kagawaran ng Paggawa
ay nagsikilos ang mga babaeng manggagawa
imbestigahan ang sabwatan ng mga kuhila
kaya nagsara ang pabrikang pinasukang sadya

huwad na pagsasara'y isyu nila't panawagan
upang ang may kagagawan niyon ay matalupan
upang sila nama'y bayaran o ibalik naman
upang hibik nilang hustisya'y kanilang makamtan

hibik ng manggagawa sana'y dinggin mo, O, DOLE 
maging patas sa desisyon, at talagang magsilbi
sa mga maliliit, sa manggagawang inapi
at di sa mga kuhila't dupang na negosyante

taasnoong pagpupugay sa mga nagsikilos
na babaeng obrerong ayaw sa pambubusabos
ng sistemang sa kabulukan ay talagang puspos
tuloy ang laban! nawa'y magtagumpay kayong lubos!

- gregoriovbituinjr.
11.28.2022

* litratong kuha ng makatang gala sa pagkilos sa 
harap ng DOLE sa Intramuros, Maynila, 11.21.2022

Linggo, Nobyembre 27, 2022

Sahod Itaas, Presyo Ibaba!

SAHOD ITAAS, PRESYO IBABA!

kaytagal na ng panawagan
ng manggagawa't mamamayan
sa kapitalistang lipunan
ngunit sila ba'y pinakinggan?

Sahod Itaas! Presyo Ibaba!

ngunit may napala ba tayo
sa animo'y binging gobyerno
minsan lang tumaas ang sweldo
nang pinaglaban ng obrero

Sahod Itaas! Presyo Ibaba!

presyo ng bigas ba'y bumaba
o pagtaas ay mas higit nga
gasolina nga ba'y bumaba
o sirit ng presyo'y palala

Sahod Itaas! Presyo Ibaba!

ang matupad ito'y kailan?
dinggin kaya ang kahilingan?
ngunit tayo'y magpatuloy lang
may nagagawa ang paglaban!

- gregoriovbituinjr.
11.27.2022

Huwebes, Nobyembre 24, 2022

Panlahatan

PANLAHATAN

iwi kong layon ay panlahatan
at di pansariling pakinabang
ganyan hinubog ang katauhan
kung bakit ako'y ganito't ganyan

bakit sarili'y wala sa isip
kung sarili ko'y di halukipkip
kundi pambayan ang nalilirip
na sa puso'y walang kahulilip

kaginhawahan para sa lahat
kapwa tao, kauri, kabalat
di sa ilan, di sa mga bundat
oo, sa ganyan ako namulat

pakikibaka'y sadyang gagawin
nang panlipunang hustisya'y kamtin
iyan ang sa buhay ko'y mithiin
at diyan mo ako kilalanin

- gregoriovbituinjr.
11.24.2022

Bakas

BAKAS

may kurot sa dibdib sa gaya naming maralita
na namumuhay ng marangal ngunit sinusumpa
may kirot sa puso't tinuturing na hampaslupa
kaya dignidad nami'y pinagtatanggol na lubha

kaya maging aktibista'y taospusong niyakap
dahil tulad ninuman, kami rin ay nangangarap
ng maunlad na buhay na di pansariling ganap
kundi pangkalahatan, ang lahat ay nililingap

isinasabuhay ang panuntunang aktibista
simpleng pamumuhay at puspusang pakikibaka
kamtin ang karapatan at panlipunang hustisya
pakikipagkapwa't paglilingkod sa uri't masa

patuloy na pupunahin ang mga kabulukan
kapalpakan at katiwalia'y nilalabanan
di lang pulos dayuhan kundi tusong kababayan
lalo ang lingkod bayang di nagsisilbi sa bayan 

sinusundan namin ay bakas ng mga bayani
na binabaka'y pagsasamantala't pang-aapi
ang tungkulin ko'y para sa bayan, di pansarili
alay ang buhay para sa tao; tayo, di kami

- gregoriovbituinjr.
11.24.2022

Miyerkules, Nobyembre 23, 2022

Ipagtanggol ang karapatan ng paggawa

IPAGTANGGOL ANG KARAPATAN NG PAGGAWA

nang mabatid ang pagkilos ng uring manggagawa
doon sa tanggapan ng Kagawaran ng Paggawa
agad kaming nakiisa't nakibaka ring sadya
upang karapatan nila'y ipagtanggol ngang lubha

dahil sila ang lumikha ng ating ekonomya
walang pag-unlad sa ating bayan kung wala sila
silang nagpapatakbo ng makina sa pabrika
lumilikha ng produkto, ngayo'y nakikibaka

di munting mangangalakal ang kanilang kalaban
kundi internasyunal na kumpanyang anong yaman
limpak-limpak na ang tubo, sagad sa kabundatan
nais pa ngang mag-ekspansyon sa buong daigdigan

di pa mapagbigyan ang hinihingi ng obrero
ayon sa Konstitusyon, makabubuhay na sweldo
living wage, hindi minimum wage, sadyang makatao
ngunit barat na sweldo'y likas sa kapitalismo

baka tatalunin sila ng kumpanyang karibal
na tulad din nila'y korporasyong multinasyunal
kung di babaratin ang manggagawa, sila'y hangal
ayaw magpakatao ng kapitalistang banal

kaya dapat manggagawa'y patuloy na kumilos
wakasan ang sistemang mapangyurak sa hikahos
walang dangal sa kapitalismong mapambusabos
bulok na sistema'y dapat nang tuluyang matapos

- gregoriovbituinjr.
11.23.2022

* kuha ng makatang gala sa pagkilos ng mga manggagawa sa harap ng DOLE, 11.21.2022

May pag-asa pa

MAY PAG-ASA PA

may pag-asa pa bang mabago ang sistema
kung wala, bakit sa mundo'y naririto pa
mayroong pag-asa kaya nakikibaka
dito na lang kumakapit, tatanggalin pa?

hindi ba't may kasabihan ang matatanda
na hangga't may buhay, may pag-asa, di ba nga?
magsikap lang, pag may tiyaga, may nilaga
sa patuloy na pagkilos, may mapapala

hangga't may nangangarap ng laya ng bayan
mula pangil ng kapitalismo't gahaman
sa patalim man o pag-asa manghawakan
araw ay sumisikat pa rin sa silangan

kaya halina't magpatuloy sa pagkilos
laban sa kaapihan at pambubusabos
laban sa pagsasamantala ng malignos
na bundat na sa tubo'y di pa makaraos

- gregoriovbituinjr.
11.23.2022

Martes, Nobyembre 22, 2022

Sa Rali ng Paggawa

SA RALI NG PAGGAWA

naroon akong sa kanila'y nakiisa
bilang isang dating obrero sa pabrika
panawagan nila'y tunay kong nadarama
na tagos sa diwa, puso ko't kaluluwa

machine operator noon ng tatlong taon
nang maisabatas ang kontraktwalisasyon
nang kabataan pa't di na naglilimayon
nang panahong sa buhay ay maraming kwestyon

oo, kayrami naming lumahok sa rali
upang manawagan sa tanggapan ng DOLE
sa kapitalista ba sila nagsisilbi?
o dapat sa manggagawang sinasalbahe?

tingnan mo ang kayraming nilatag na isyu
kontraktwalisasyon, maitaas ang sweldo
ang tanggalan sa pabrika, kayraming kaso
pati na karapatan ng unyonisado

tila ang paggawa'y dinaanan ng sigwa
sa batas niring kapitalismong kuhila
minimithi'y kamtin sana ng manggagawa
parusa ang sa kanila'y nagwalanghiya

- gregoriovbituinjr.
11.22.2022

Lunes, Nobyembre 21, 2022

Hoy, kapitalista, magbayad ka!

HOY, KAPITALISTA, MAGBAYAD KA!

ang sulat sa plakard, "Trabaho, Hindi Bayad"
basahin mo, mabilis ang bigkas sa "Bayad"

kung mabagal ang bigkas, pinapipili ka
kung trabaho o bayad, alin sa dalawa

ngunit mabilis ang bigkas, naunawaan
ang trabaho ng obrero'y di binayaran

hindi makatarungan ang kapitalista
tanging hinihingi ng obrero'y hustisya

kaya panawagan ng mga manggagawa
bayaran ang trabaho't bayaran ng tama!

sa kapitalista, hoy, magbayad ka naman!
obligasyon sa obrero'y huwag takbuhan

pinagtrabaho sila, kaya magbayad ka!
at kung di ka magbabayad, magbabayad ka!

- gregoriovbituinjr.
11.21.2022

* Litratong kuha ng makatang gala sa pagkilos ng mga manggagawa sa DOLE, 11.21.2022

Ang Diyos ng Kapital

ANG DIYOS NG KAPITAL

ang kapitalista'y nagpapadasal
habang manggagawa nila'y kontraktwal
tila ba siya'y nagpapakabanal
habang manggagawa nila'y kontraktwal

limpak ang tubo ng mangangalakal
ngunit manggagawa pa ri'y kontraktwal
bilyon-bilyon ang tubong kinakamal
ngunit manggagawa pa ri'y kontraktwal

sa pabrika'y malimit magpamisa
upang umunlad pa raw ang kumpanya
ngunit doon sa loob ng pabrika
sa manggagawa'y mapagsamantala

lakas-paggawa'y di bayarang tama
sa trabaho'y lampas sa oras pa nga
lakas ng manggagawa'y pigang-piga
subalit sahod pa'y sadyang kaybaba

ganyan ang pagpapakatao't asal
ng mga kapitalistang marangal
ayaw pang iregular ang kontraktwal
obrero ma'y nagtrabahong kaytagal

binawi lang daw ng mangangalakal
ang mga ginastos nila't kapital
kahit manggagawa nila'y kontraktwal
maregular ito'y di itatanghal

- gregoriovbituinjr.
11.21.2022

Linggo, Nobyembre 20, 2022

Manggagawa

MANGGAGAWA

manggagawang sagad na sa trabaho
subalit kaybaba naman ng sweldo
tila sa paggawa'y naaabuso
tila aliping inaagrabyado

bakit ba napagsasamantalahan?
ang mga obrerong tigib kaapihan
ng mga kapitalistang gahaman
dahil di magkaisa't nalamangan?

sa kapital ba'y may utang na loob
dahil nagkatrabaho kaya subsob
sa pabrika't sa init ay nasuob
wala nang pahinga't nasusubasob

ingat, manggagawa, magkapitbisig
upang may mapala't huwag magpalupig
ipakita yaong prinsipyo't tindig
lalo't daming pinakakaing bibig

pamilya at kapitalistang bundat
ang binubuhay habang binabarat
ang natatanggap na sweldong di sapat
ah, manggagawa'y dapat pang mamulat

- gregoriovbituinjr.
11.20.2022

Biyernes, Nobyembre 18, 2022

Green Energy

GREEN ENERGY

ang Climate Strike ay katatapos lang
na anong titindi ng panawagan
dagdag one point five degree kainitan
ay huwag abutin ng daigdigan

fossil fuel at coal ay itigil na
maging ang liquified natural gas pa
tayo'y mag-renewable energy na
upang sagipin ang tanging planeta

ang korporasyon at kapitalismo
yaong sumisira sa tanging mundo
laging mina doon at mina dito
ang gubat at bundok pa'y kinakalbo

para sa laksang tubong makakamal
ay walang pakialam ang kapital
mahalaga'y tubo ng tuso't hangal
mundo't kinabukasa'y binubuwal

mensahe ng Climate Strike ay dinggin
planetang ito'y ipagtanggol natin
planetang tahanan ng anak natin
planetang pangalagaan na natin

sa COP 27, aming mensahe:
gawin ang sa mundo'y makabubuti
No to False Solutions! ang aming sabi
tara sa renewable Green Energy!

Loss and Damage at Climate Debt, bayaran!
sistemang bulok na'y dapat palitan!
sistemang kapitalismo'y wakasan!
tangi nating planeta'y alagaan!

- gregoriovbituinjr.
11.18.2022

* litrato mula sa app game sa internet

Lunes, Nobyembre 14, 2022

Stop VAWC

STOP VAWC

Stop VAWC o Violence Against Women and Children!
kaming mga lalaki'y ito rin ang hiyaw namin
mga babae't bata'y huwag saktan o apihin
dangal nila'y respetuhin, sila'y pakamahalin

si misis nga, mag-away man kami'y di sinasaktan
pagkat siya'y tulad ng ina kong dapat igalang
lalo na't ako'y isang aktibista sa lansangan
kaya lumaking may paggalang sa kababaihan

babae ang kalahati ng buong mundo, di ba?
bawat tao'y nagmula sa sinapupunan nila
pakatandaang may karapatan ang bawat isa
ina, anak, manggagawa, dukha, sinuman sila

di rin dapat saktan ang mga bata, lalo't anak
pag lumaking may sindak, sila rin ay maninindak
alagaan sila't huwag hayaang mapahamak
ang misyon: Stop VAWC ay gawin nating palasak

- gregoriovbituinjr.
10.14.2022

* tulang ito'y inihanda para sa Nobyembre 20 - World Children's Day at Nobyembre 25 - International Day for the Elimination of Violence Against Women

Martes, Nobyembre 8, 2022

Ang pagtutol nang walang pagkilos ay pagsang-ayon

ANG PAGTUTOL NANG WALANG PAGKILOS AY PAGSANG-AYON

"Dissent without action is consent" anang kasabihan
ah, ito'y matalim at malalim na kaisipan
batayang pangangailangan na'y nagmamahalan
tulad ng bigas, tubig, kuryenteng dapat bayaran

tutol ka sa ganito pagkat masakit sa bulsa
apektado na ang badyet mo para sa pamilya
ngunit magagawa mo bang tumutol nang mag-isa?
sa mga hirap at daing mo kaya'y pakinggan ka?

kaya may kilos-protesta na pagkilos ng tao
sa sama-samang pagkilos, may maipapanalo
kung tutol ka ngunit ayaw lumahok sa ganito
paano maisasatinig ang hinaing ninyo

tama namang magpetisyon, sama-samang isulat
sa kinauukulan ang daing ng masang lahat
di ba't sa sama-samang pagkilos kakamting sukat
upang mapababa ang presyong sa bulsa'y kaybigat

ang pagtutol nang walang pagkilos ay pagsang-ayon!
sabi ng matatanda noon magpahanggang ngayon
tutol ang kalooban, sa hirap na'y binabaon
ngunit sa sama-samang pagkilos ay di kaayon?

tumututol ngunit takot sagupain ang mali?
tila paghihirap nila'y nais mapanatili?
bakit di kumilos, kalampagin ang naghahari
sa sama-samang pagkilos makakamit ang mithi

- gregoriovbituinjr.
11.08.2022

Lunes, Nobyembre 7, 2022

Layon ng makatang tibak

LAYON NG MAKATANG TIBAK

kathang tula'y upang / bigkasin sa madla
iyan ang layon ko / pag nagmamakata
isyung panlipunan / ay ipaunawa
sa uring obrero't / kapwa maralita

ano ba ang tula / para sa kanila?
na kapag may sukat/  at tugma'y sapat na?
mensaheng hatid ba'y / unawa ng masa?
prinsipyo't ideya / niya'y malinaw ba?

magmulat ang layon / ng makatang tibak
katulad kong ayaw / gumapang sa lusak
layon kong itanim / sa lupa't pinitak:
binhi ng pag-asa / sa mga hinamak

itula ang buhay / ng dukha't obrero
pag minuni-muni'y / kayrami ng kwento
ng pakikibaka't / kanilang prinsipyo
nasa'y karapata't / hustisya sa tao

patibayin nila / ang prinsipyong tangan
umaasang kamtin / yaong katarungan
igalang ninuman / bawat karapatan
ang armas ko'y tula, / kayo'y ano naman?

- gregoriovbituinjr.
11.07.2022

Miyerkules, Nobyembre 2, 2022

Maging tinig ng api

MAGING TINIG NG API

anong magagawa mo sa kanilang walang tinig
habang panaghoy at hinaing nila'y naririnig
magsawalang kibo ba't kunwa'y walang naulinig
hindi, kundi sa kanila'y makipagkabitbisig

kung di nila masabi ang kanilang dinaranas
kung di rin nila maisatinig ang pandarahas
tayo na'y magsilbing tinig nila upang malutas
ang kanilang hinaing, lipunan man ay di patas

kung magagawa para sa kanila'y magsalita
ay ihiyaw natin ng buong pagpapakumbaba
ang kanilang mga hibik at sanhi ng pagluha
ang karapatan nila'y ipaglaban nating kusa

sabi sa Kartilya, ipagtanggol ang inaapi
kasunod pa nito'y kabakahin ang umaapi
kung magiging tinig ng api, huwag maging pipi
maging boses ng maliliit, sa masa magsilbi

- gregoriovbituinjr.
11.02.2022    

Biyernes, Oktubre 28, 2022

Salin ng akda hinggil kay Fidel at sa Cuba

SALIN NG AKDA HINGGIL KAY FIDEL AT SA CUBA

akdang sinulat sa Ingles ni Ka Dodong Nemenzo
ay sinikap kong isalin sa Wikang Filipino;
ang "Si Fidel Castro at ang Rebolusyong Cubano"
ay mahalagang ambag sa kasaysayan ng mundo

aking isinalin nang higit pang maunawaan
sa ating bansa ang Cuba't kanilang kasaysayan
paano sila nagtagumpay laban sa kalaban
bansa'y napanatiling di nasakop ng dayuhan

sa kabila ng economic embargo sa bansa
ay nagpatuloy sila sa misyon nila't adhika
silang may pagrespeto sa karapatan ng madla
at di nagugutom ang magsasaka't manggagawa

pagkasalin, ni-layout, dinisenyo ang pabalat
pampletong may dalawampung pahina pag binuklat
salamat po, O. Ka Dodong, sa iyong isinulat
na talagang sa kapwa dukha'y makapagmumulat

- gregoriovbituinjr.
10.28.2022

* Si Fidel Castro at ang Rebolusyong Cubano
Akda ni Dr. Francisco "Ka Dodong" Nemenzo
Isinalin mula sa Ingles ni Gregorio V. Bituin Jr.

Huwebes, Oktubre 27, 2022

Salamat sa mga tumatangkilik

SALAMAT SA MGA TUMATANGKILIK

pasasalamat naming pawa
sa lahat ng tumatangkilik
sa Taliba ng Maralita
na sa ulat at akda’y siksik

sa mga dukha’y aming handog
ang munti naming pahayagan
isyu nilang iniluluhog
mababasa rito ng tanan

dito’y pinapakita naming
sila'y may dignidad na tangan
na dapat nirerespeto rin
ng mahirap man o mayaman

pinaglalaban namin sila
tungo sa lipunang maayos
upang ang bulok na sistema'y
mapawi't tuluyang matapos

- gregoriovbituinjr.
10.27.2022

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, isyu ng Oktubre 16-31, 2022, pahina 20

Aklat

AKLAT 

sadyang kaysaya ko / sa bigay na aklat
ng isang kasama, / maraming salamat
sa pakiwari ko'y / makapagmumulat
nang umunlad yaring / prinsipyo't dalumat

munting libro itong / kaysarap namnamin
na makatutulong / sa iwing mithiin
upang puso't diwa'y / sadyang patibayin
sa mga prinsipyo't / yakap na layunin

mapaghiwalay man / ang balat sa buto
nawa'y ating kamtin / ang asam sa mundo:
pakikipagkapwa't / pagpapakatao
itayo'y sistema't / bayang makatao

paksa't nilalaman / nito'y mahalaga
na kung maunawa'y / susulong talaga
isinasabuhay / ang pakikibaka
at muli, salamat / sa aklat, kasama

- gregoriovbituinjr.
10.27.2022

Huwebes, Oktubre 20, 2022

Sa bawat hakbang

SA BAWAT HAKBANG

sa bawat hakbang, patuloy pa ring nakikibaka
upang kamtin ng bayan ang panlipunang hustisya
itatag ang sistemang walang pagsasamantala
ng tao sa tao, walang kaapihan ang masa

sa bawat hakbang, kinakapa anong nasa budhi
kundi ang kabutihan ng kapwa't bayan kong sawi
durugin ang mapagsamantalang sistemang sanhi
ng laksa-laksang kahirapan ng maraming lipi

sa bawat hakbang, kalikasa'y pangangalagaan
kapaligiran ay di dapat maging basurahan
huwag minahin ang lupang ninuno't kabundukan
lutasin ang polusyon sa hangin at kalunsuran

sa bawat hakbang, sinasabuhay, sinasadiwa
ang prinsipyong makatao't makauring adhika
di nakalutang sa hangin, ang paa'y nasa lupa
para sa bayan, kapwa dukha't uring manggagawa

sa bawat hakbang, naglalakad sa daang maputik
o sa tigang na lupang pagkadukha'y natititik
sa kawalan ng hustisya, puso'y naghihimagsik
katarungan para sa lahat yaring aking hibik

- gregoriovbituinjr.
10.19.2022    

Linggo, Oktubre 16, 2022

Ka-birthday ko'y desaparesido

KA-BIRTHDAY KO'Y DESAPARESIDO

ka-birthday ko'y desaparesido
human rights worker siyang totoo
subalit dinaklot ng kung sino
noon, sa panahon ng marsyalo

Oktubre Dos nang sinilang siya
Mahatma Gandhi'y ka-birthday niya
sa active non-violence nanguna
tinuring na bayani sa Indya

Albert Enriquez ang kanyang ngalan
Top Ten student sa paaralan
sa Student Council naging chairman
nagsilbi ng mabuti sa bayan

nang siya'y pauwi na'y dinukot
na umano'y militar ang sangkot
yaong nangyari'y nakakalungkot
baka buhay na niya'y nilagot

hanggang ngayon, di pa nakikita
yaong katawan o bangkay niya
nahan na ang asam na hustisya
sana bangkay niya'y makita pa

ito pa rin ang sigaw ng madla:
panagutin ang mga maysala!
hustisya kay Abet na winala
katarungan sa bawat winala!

- gregoriovbituinjr.
10.16.2022

Sabado, Oktubre 15, 2022

Awit

AWIT

pagpupugay sa mga mang-aawit ng uri't bayan
sa kanilang makabuluhang kanta sa sambayanan
itinataas ang moral ng mga kababaihan
ng uring manggagawa, ng maralita't kabataan

kanilang inilarawa'y sistemang puno ng dugo
sa panahong pulos dahas na buhay ang iginupo
na pati karapatang pantao'y dinuduro-duro
sistema ng bu-ang ay dapat tuluyan nang maglaho

bakas sa awit ang prinsipyo nila't paninindigan:
"Labanan ang karahasan! Igiit ang katarungan!"
nakita nilang sistema'y dapat baguhing tuluyan
at lipunang makatao'y itayo ng sambayanan

mabuhay kayong mang-aawit, tunay na inspirasyon
salamat sa inyong mga liriko't mabuting layon
dignidad ng uri at ng bayan ay iniaahon
mula sa kumunoy ng sistemang dapat nang ibaon

- gregoriovbituinjr.
10.15.2022

Biyernes, Oktubre 14, 2022

Pagsirit ng pamasahe

PAGSIRIT NG PAMASAHE

Mayo, pamasahe pa ri'y nwebe
Hunyo, sampu na ang pamasahe
Hulyo, pamasahe'y naging onse
Oktubre, ang minimum na'y dose

upang madagdagan din ang kita
nilang tsuper na namamasada
gaano man kasakit sa bulsa
ng pasaherong hirap talaga

mga nangyari'y napakabilis
nang sumirit ang presyo ng langis
buti't masa pa'y nakakatiis
inis na'y di makita ang inis

galit na'y di makitang magalit
bagamat lihim na nagngingitngit
karapatan ay di maigiit
baka maridtag ng mga pangit

pamasahe na'y nagtataasan
ngunit walang magawa ang tanan
magtipid at magtiis na lamang
habang wala pa ring welgang bayan

- gregoriovbituinjr.
10.14.2022

Martes, Oktubre 11, 2022

Komunal

KOMUNAL

mabigat ang imaheng umuukilkil sa isip
kapara ng balaraw na sa likod ko'y humagip
may pag-asa bang ang bayang nagdurusa'y masagip
sa kuko't bituka ng mapagsamantala't sipsip

noong primitibo komunal, walang pang-aapi
lahat ay nagbibigayan, walang makasarili
may paggagalangan, kapwa'y di isinasantabi
tribu'y pinangangalagaan ng mga bagani

sa panahon ngayon ng paghahari ng agila
kapitalistang nabundat na'y nais bumundat pa
habang manggagawa'y tila langgam sa sipag nila
mababang sweldo'y pinagtitiyagaan talaga

pribadong pag-aari ang ugat ng kahirapan
kaya mayamang iilan ay lalong yumayaman
habang laksang dukha'y batbat pa rin ng karukhaan
anumang sipag at tiyaga'y di pa rin umalwan

abanteng lipunang komunal ang pinapangarap
matayo ang lipunang makatao't mapaglingap
upang dukha'y maiahon sa kumunoy ng hirap
lalo't uring manggagawa'y magkakaisang ganap

- gregoriovbituinjr.
10.11.2022

Sabado, Oktubre 8, 2022

Kami

KAMI

totoo kami sa pakikibaka
seryoso kami sa pakikibaka
matapat kami sa pakikibaka
narito kami sa pakikibaka

kaya huwag nila kaming gaguhin
ang masa'y huwag nilang gagaguhin
uring manggagawa'y huwag gaguhin
kaming mga dukha'y huwag gaguhin

patuloy kami sa aming layunin
patuloy kami sa aming mithiin
patuloy kami sa aming hangarin
hanggang asam na tagumpay ay kamtin

kumikilos kami ng buong tapat
kumikilos kami ng nararapat

- gregoriovbituinjr.
10.08.2022

Martes, Setyembre 6, 2022

Tula sa kapayapaan

Di ako nakadalo sa miting ng PAHRA (Philippine Alliance of Human Rights Advocates) ng 2pm. May kasabay, nakadalo ako sa miting ng grupong PAGGAWA (Pagkakaisa ng Uring Manggagawa) sa Diokno Hall sa CHR (Commission on Human Rights). Trade Union Action Day for Peace ng WFTU (World Federation of Trade Unions). Sa talakayan ay nakagawa ako ng tula, at nang ako'y tinawag ay binigkas ko ang sumusunod na tula:

TULA SA KAPAYAPAAN
Alay sa Trade Union Action Day for Peace

kapayapaan, imperyalistang gera'y itigil
ang buhay ng tao'y di dapat basta kinikitil
digmaan ng mga bansa'y sinong makapipigil
baka nuclear misayl, gamitin ng bansang sutil

kaya nararapat lamang ang ating panawagan
na baguhin ang bulok na sistema ng lipunan
sa pangarap na mundo, hangad ay kapayapaan
may kaginhawahan ang lahat, di lang ang iilan

O, uring manggagawa, dapat tayong magtulungan
tayo'y magkapitbisig, imperyalismo'y labanan
ang mapagsamantalang kapitalismo'y wakasan
ang sosyalismo'y tahakin, baguhin ang lipunan

- gregoriovbituinjr.
09.06.2022



Biyernes, Agosto 12, 2022

Anim na oras na trabaho kada araw

Sigaw ng maralita:
ANIM NA ORAS NA TRABAHO KADA ARAW

anim na oras na trabaho ang hiling ng dukha
upang madagdagan ang labor force, ang manggagawa
bukod sa bahay, sinisigaw na rin nilang kusa:
“TRABAHO PARA SA WALANG TRABAHONG MARALITA!”

sigaw na nila: TRABAHO'Y GAWING ANIM NA ORAS!
kung may tatlong obrero sa paggawang otso-oras
sa loob ng isang araw, ah, sa anim na oras
ay magiging apat na ang obrero, di ba, patas?

mungkahi iyan ng dukha upang magkatrabaho
tatlong manggagawa pa'y naging apat na obrero
kawalan ng trabaho'y nasolusyunang totoo
di na mukhang kawawa pag dukha na'y may trabaho

tanggalin din ang age limit, dapat ding ikampanya
upang may edad man, magkatrabaho, kung kaya pa
sa ganito, maralita'y may dignidad nang kanya
at mabubuhay pa nila ang mahal na pamilya

- gregoriovbituinjr.
08.12.2022

* litrato mula sa blog ng KPML

Martes, Hulyo 19, 2022

Ipipinta ko

IPIPINTA KO

kung tutularan ko si Da Vinci
aking gagawing kawili-wili
ang mga tula kong hinahabi
upang ihandog sa kinakasi

kung tutulara'y si Van Gogh naman
ilalarawan ko ang lipunan
ng laksang dukha't mayamang ilan
patungo sa pagbabagong asam

ako'y ipinanganak ni Inay
nang si Marcel Duchamp ay namatay
pintor siyang kaygaling ng kamay
Oktubre Dos, kami'y nagkasabay
siya'y nawala, ako'y nabuhay

aking ipipinta sa salita
ang asam ng uring manggagawa
aking ipipinta sa kataga
ang kalikasan, gubat at sigwa

ipipinta'y adhika't pangarap
pawis at amoy na nalalanghap
ipipinta sa kapwa mahirap
ang ginhawang dapat nalalasap

- gregoriovbituinjr.
07.19.2022

Huwebes, Hulyo 14, 2022

Bakit dapat natin tutulan ang PAREX?

BAKIT DAPAT NATIN TUTULAN ANG PAREX (PASIG RIVER EXPRESSWAY)?

Habang rumaragasa ang COVID-19 sa nakalipas na dalawang taon, naging abala ang San Miguel Corporation (SMC) Infrastructure sa pagtulak ng dambuhalang proyektong sa wari nito ay paiikliin ang biyahe mula Manila hanggang Rizal sa loob ng 15 minuto. Magsisilbi rin umano itong ugnay ng hilaga at timog na lalong magpapabilis sa mga biyahe sa mga lugar dito. Ang proyektong ito ay ang Pasig River Expressway Project o PAREX. Babaybayin nito ang 19.37 kilometrong kahabaan ng Ilog Pasig na tatagos sa mga siyudad ng Maynila, Mandaluyong, Makati, Pasig at Taguig. Pero ang PAREX ay hindi lamang usaping trapiko. Maaaring magdulot ito ng panandaliang tugon sa problema sa trapiko pero sa huli mas lalamang ang perwisyong dulot ng PAREX kaysa benepisyo.

MGA DAHILAN

1. DEMOLISYON AT SAPILITANG PAGLIKAS. Upang itayo ang PAREX, kakailanganin nitong matiyak ang akses ng mga eksipo (equipment). Nanganganib ang mga komunidad maralita na maaaring tukuying daanan para sa mga kasangkapan sa pagtatayo ng expressway. Demolisyon at sapilitang paglilikas ang ibig sabihin nito. Marami sa mga komunidad maralita ang matatagpuan sa kahabaan ng Ilog Pasig.

2. PAGPATAY SA ILOG PASIG. Ilang dekada na ang tinagal ng mga insiyatiba para buhayin ang Ilog Pasig mula pa sa panahon ni dating pangulong Fidel V. Ramos hanggang sa kasalukuyan. Bagaman malaki-laki pa ang kailangang gawin, malayo na ang inunlad ng pagpapasigla ng Ilog Pasig. Tatabunan ng PAREX ang Ilog Pasig sa kahabaan kung saan ito itatayo. Maaari itong ikamatay ng mga halaman at hayop dahil sa pagkawala ng init mula sa araw. Magsasagawa din ng dredging ang SMC na tinuring na paglilinis ng ilog. Bukod sa wawasakin ang mga lamang tubig dahil sa dredging, malaking katanungan kung saan iimbakin at itatapon ang mahigit 54,000 toneladang dredge materials.

3. PAGLALA NG POLUSYON. Taliwas sa sinasabi ng SMC Infractructure, hindi bababa ang pagbuga ng maruruming hangin tulad ng carbon dioxide kapag naitayo ang PAREX. Bagkus, dahil sa pagdagsa ng mga sasakyan ay lalala ang polusyon sa hangin. Lubhang peligroso ito sa mga kabahayan at komunidad na katabi ng itatayong expressway. Bukod sa usok, isang problema rin ang ingay o noise pollution.

4. PAGLALA NG GHG EMISSIONS, PAGLALA NG KRISIS SA KLIMA. Sa sariling pagtaya ng SMC, aabot sa 63,000 tonelada ang ibubugang carbon dioxide sa pagtatayo pa lang ng PAREX. Mas tataas pa ito kapag dinagsa at dinaanan na ito ng libu-libong sasakyan. Ang sobra-sobrang konsentrasyon ng carbon dioxide sa himpapawid ay pangunahing dahilan ng pag-init ng planeta o global warming, Mababalewala ang pagsusumikap ng kapwa pambansa at lokal na pamahalaan na pababain ang greenhouse gas emissions (GHG) dahil sa mga proyektong tulad ng PAREX.

5. PELIGROSO SA LINDOL. Sa sariling pag-aaral ng SMC, hindi nito matiyak ang kaligtasan ng mga dadaan sa PAREX kapag tumama ang malakas na lindol tulad noong Intensity IX 1968 Casiguran Earthquake at 1990 Luzon Earthquake. Itatayo ang PAREX sa liquefaction hazard area o lugar na malambot o lumalambot ang lupa. Wala mang lindol, peligroso ang PAREX dahil sa mismong pagtatayuan nito.

6. WAWASAKIN ANG MGA MAKASAYSAYANG GUSALI. Mismo ang SMC ang nagtukoy na may 15 historical sites ang nasa loob ng 1 km radius ng PAREX pero hindi nito binabanggit alin dito ang direktang tatamaan. May tatlong historical sites ang dadaanan ng PAREX, hindi kasama rito ang Intramuros na nasa ruta rin ng proyekto.

7. PAGLABAG SA PHILIPPINE ENVIRONMENT IMPACT STATEMENT (EIS) SYSTEM. Depektibo at kapos ang environmental impact statement (EIS) na ginawa ng San Miguel Corporation para sa PAREX. Imbes na maglinaw kung paano tutugunan ang nakikitang epekto ng PAREX sa kalikasan at komunidad, mas maraming isyu ang hindi nasasagot tulad ng usapin ng lindol, pagbaha, alikabok, epekto sa Ilog Pasig, atbp. Bukod sa laman ng EIS, depektibo rin ang naging proseso na magtitiyak ng makabuluhang paglahok ng mga stakeholders halimbawa na dito ang ginawang online public hearing kung saan naka-mute ang mga participants at walang opsyon na makapagpahayag ng saloobin dahil "disabled" ang chatbox.

* MAY ALTERNATIBA. Hindi totoo na walang alternatiba at ang tanging pagtatayo lamang ng PAREX ang solusyon nila sa problema sa trapiko. Ilan sa mga alterbatiba ay ang pagpapaunlad at pagpapalawig ng Pasig Watercraft Transport, pagpapaunlad ng public transport system sa Metro Manila, kasama na yung mga railway system at pagtatayo ng 20-kilometrong bike route sa tabi ng Ilog Pasig.

Philippine Movement for Climate Justice (PMCJ)

Linggo, Hulyo 3, 2022

Himagsikang panlipunan

HIMAGSIKANG PANLIPUNAN
Pinagmulan: Eugène Pottier, Chants Révolutionnaires (ikalawang edisyon), Paris, Bureau de Comité Pottier, [n.d.] ;
Isinalin mula Pranses ni Mitchell Abidor;
CopyLeft: Creative Commons (Attribute & ShareAlike) marxists.org 2018.
Malayang salin mula sa Ingles ni Gregorio V. Bituin Jr.
15 pantig bawat taludtod

Nakita nang lumitaw ang dambuhalang halimaw,
Ang malalaking kilabot at ang mga bagito,
Ang mga heneral pati ang mga kaparian
Lahat sila’y nangatal: ang sandal na’y dumatal!

Dinagundong ng lintik yaong mata’t angking bisig,
Hindi palihim na kumikilos yaong Paggawa:
Kumikilos  iyon at gumagana nang hayagan
At nag-oorganisa nang walang sinumang amo!

Anila: “Sa daigdig at sa mga bunga nito,
Sa mga kasangkapan at lahat ng nalilikha,
Nilahad mo ang iyong kamay: isuko mo sila!"

"At dumating kayo, na nakamamatay na multo
Upang makibahagi lang ba sa pamumuhunan?"
"Upang ipamahagi? Hindi! Upang kunin lahat!

sa Manchester noong 1881

* Isinalin noong Hulyo 3, 2022
* Litrato mula sa google
* Talasalitaan
dambuhala - salin ng great, imbes na dakila
halimaw - salin ng colossus, imbes na higante o malaki
bagito – salin ng parvenus

SOCIAL REVOLUTION 
Source: Eugène Pottier, Chants Révolutionnaires (second edition), Paris, Bureau de Comité Pottier, [n.d.] ;
Translated: by Mitchell Abidor;
CopyLeft: Creative Commons (Attribute & ShareAlike) marxists.org 2018.

Seeing the great colossus appear,
The big shots and the parvenus,
The generals and priests
All of them are trembling: the moment has arrived!

Thunder bolt eyes and bare arms,
Labor doesn’t act in secret:
It works openly
And will organize without master!

It says: “On the globe and its fruits,
On tools and all produced,
You laid your hands: give them up!”

“And so you come, fatal specter
To share in capital?"
"To share it? No! To take it all!

Manchester 1881

Hiyaw upang maningil

HIYAW UPANG MANINGIL!
Tula ni Vladimir Mayakovsky 
Isinalin sa Ingles ni Lika Galkina kasama si Jasper Goss, 2005.
Malayang salin sa wikang Filipino ni Gregorio V. Bituin Jr.

Ang gardang ng digmaan ay dumadagundong ng dumadagundong.
Inihihiyaw nito: itulak ang bakal sa mga buhay.
Mula sa bawat bansa
alipin sa alipin
na itinapon sa bayonetang bakal.
Para sa kapakanan ng ano?
Nayayanig ang lupa
sa gutom
at hinubaran.
Sumisingaw ang sangkatauhan sa dugong nagsidanak
kaya lang
sinuman
saanman 
ay maaaring makaapak sa Albania.
Mga pulutong ng taong gapos sa masamang hangarin,
yaong upak nang upak sa mundo
para lamang
sa sinumang ang sinasakyan
ay makadaan nang walang bayad
sa pamamagitan ng Bosporus.
Nalalapit na
ang daigdig
ay hindi magkakaroon ng tadyang na buo.
At ang diwa nito’y bububutin.
At tatapak-tapakan
para lang sa sinuman,
ilalatag
ang kanilang kamay
sa Mesopotamia.
Bakit nangyaring 
isang bota
ang bumagsak sa Daigdig — bitak at magaspang?
Ano ang nasa itaas ng labanan sa alapaan -
Kalayaan?
Bathala?
Salapi!
Kailan ka titindig ng buo mong taas,
ikaw,
na inalay ang buhay mo sa kanila?
Kailan ka magbabato ng tanong sa kanilang mukha:
Bakit tayo naglalabanan?

* Talasalitaan
gardang – salitang Ilokano ng tambol, ang tambol naman ay mula sa wikang Espanyol na tambor

* Isinalin noong ikatlo ng Hulyo, 2022
* Litrato mula sa google

CALL TO ACCOUNT!
by Vladimir Mayakovsky
translated by Lika Galkina with Jasper Goss, 2005.

The drum of war thunders and thunders.
It calls: thrust iron into the living.
From every country
slave after slave
are thrown onto bayonet steel.
For the sake of what?
The earth shivers
hungry
and stripped.
Mankind is vapourised in a blood bath
only so
someone
somewhere
can get hold of Albania.
Human gangs bound in malice,
blow after blow strikes the world
only for
someone’s vessels
to pass without charge
through the Bosporus.
Soon
the world
won’t have a rib intact.
And its soul will be pulled out.
And trampled down
only for someone,
to lay
their hands on
Mesopotamia.
Why does
a boot
crush the Earth — fissured and rough?
What is above the battles’ sky -
Freedom?
God?
Money!
When will you stand to your full height,
you,
giving them your life?
When will you hurl a question to their faces:
Why are we fighting?

Huwebes, Hunyo 30, 2022

Organisado

ORGANISADO

epektibong tugon daw sa organisadong ganid
ay organisadong unyon, sa t-shirt ng kapatid
na manggagawa nakatatak, nang ating mabatid
naalala ko si Neri sa kanyang "moderate greed"

organisadong kasakiman ng tusong kuhila
at ng burgesya't uring mapagsamantalang lubha
sa bunga ng paggawa'y bundat at nagpakasasa
organisadong unyon ang tugon ng manggagawa

O, manggagawa, magkaisa't magtayo ng unyon
makabubuti ang pagkakapitbisig n'yo ngayon
pangalagaan ang karapatan ang inyong tugon
sa mga mapagsamantalang bwitre kung lumamon

lampas sa pagiging unyon ay maging makauri
upang mapang-aping sistema'y baguhin, magapi
lipunan ng manggagawa'y itayo, ipagwagi
organisahin ninyo ang sarili bilang uri

- gregoriovbituinjr.
06.30.2022

* litratong kuha ng makatang gala sa isang pulong ng mga manggagawa 

Miyerkules, Hunyo 22, 2022

Digmaan

DIGMAAN
Tula ni Eugene Pottier
malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr. 10 pantig bawat taludtod 

Para kay Eugene Baillet

Kahahayag pa lang ng digmaan 
Anang mga buwitre, "Sunggaban!"
Ngunit wala halos kaibahan:
Di ba't araw-araw na'y digmaan?

Gayunman, balatkayo'y tinanggal,
Animo'y baliw sa paghalakhak;
Helmet ay sinuot ng kalansay,
Kabayong kalansay na'y daratal

Hintay nila'y pawang kasamaan,
Sa bawat uri 't lahat ng antas;
Dito'y may bayarang pananambang,
Doon, tangan ng pamilya'y tabak.

Di mapalawak, mga bandido'y
Pinatapon sa kolonyang penal;
Hinayaan lang ang pandarambong
Sa anyo ng buwis, mga istak

Pinawi nila ang madugong uhaw,
Pati makahayop na silakbo,
Ginambala pa si Lacenaire,
At pinalungkot pa si Castaing.

Pagpaslang ng bata'y kinondena,
Anak nami'y dalawampu, ngayon
Ang lupon ng berdugo'y nagpasya
Aling mabuti ang sa bitayan.

Ang impantisidyo'y tinuligsa,
Anak namin ngayo'y dalawampu,
Ngayong gabi, Lupon ng Berdugo'y
Pinasya ang angkop sa bitayan.

May balahibo, may tatu, kaming
Pulangkutis, mula ibang angkan.
Mga tae'y ikalat sa lupa:
"Mundo'y lilikha ng bagong tao."

Hinamak, Ebanghelyo'y lumikas,
Alagad ay lumisan, naligaw.
O amang bayan, mayroong tigre
Sa mabuting puso'y umatungal.

Naglalagablab ang iyong poot,
Ang madla'y walang pagkakaisa,
Na nagdurusa sa bilangguan
Ng rehimen ng nasyunalidad

Gabi'y pinutol ng bolang kanyon,
Ang lungsod ay nilamon ng apoy,
Dugong pumatak, tara't inumin,
Ikaw, tawag ay sangkatauhan.

Katumpakan ng lakas at bilang
Niyurakan ay sugatang gapi;
Glorya't kumalat sa malakabag
Na pakpak ng karimlang pusikit.

Digma, digma, anong hinihintay
Upang laman at buto'y madurog?
Hinihintay nito'y bagong dahon,
Ang buwan ng bulaklak at ibon.

Paris 1857

* sina Lacenaire at Castaing ay dalawang kilabot na mamamatay-taong Pranses noong ika -19 na siglo

* isinalin mula sa Ingles sa petsang ika-22 ng Hunyo, 2022

Martes, Hunyo 21, 2022

Puna

PUNA

sementado na nga, papatungan pa ng aspalto
dahil ba katapusang buwan na nitong pangulo?
kaya kailangang gamitin ang natirang pondo
dahil pondong di ginamit, isasauli ito

kaya kahit sementado na ang nasabing daan
upang magamit ang pondo'y mag-aaspalto naman
imbes ibigay bilang ayuda sa mamamayan
gumawa ng proyektong di pa naman kailangan

anong epekto sa mamamayan ng ganyang gawa?
pag umulan, bumagyo o nanalanta ang sigwa
tataas ang kalsada't sa bahay na magbabaha!
di ba nila naisip ang kanilang malilikha?

sementado na, aaspaltaduhin pa, ay, astig!
aba, iyan ang pagtingin ko, ha, di nang-uusig
ay, huwag ka sanang masaktan sa iyong narinig
pondo ng bayan, gamiting tama, huwag manglupig!

- gregoriovbituinjr.
06.21.2022